مشاوره شغلی چیست؟
امروزه زندگی شغلی نسبت به گذشته اهمیت بسیاری پیدا کرده است. از طرف دیگر، در زمانه ای به سر می‌بریم که تغییرات دنیای کار با سرعت بالایی اتفاق می‌افتند و مشاغل مختلف روز به روز دستخوش تغییر می‌شوند یا عناوین شغلی جدیدی به وجود می‌آیند؛ به همین دلیل است که ما نیز باید شناخت خوبی نسبت به خودمان پیدا کنیم، مهارت‌هایمان را تقویت کنیم و هماهنگ با این تغییرات پیش برویم. مراجعه به مشاور شغلی بهترین راه حل برای تمام این موارد است.
تعریف مشاوره شغلی
مشاوره شغلی فرایندی است که یک مشاور به مراجعی که در حال گرفتن تصمیمات مهم شغلی یا تحصیلی است کمک می‌کند تا او بتواند به رشد و شکوفایی بیشتری دست پیدا کند.
مشاور قبل از هر چیز به شما کمک می‌کند تا خودتان را بهتر بشناسید. همه ما نقاط ضعف و قوت خودمان را داریم که باید قبل از انتخاب رشته یا شغل، نسبت به آن‌ها آگاهی پیدا کنیم و آن‌ها را بپذیریم؛ مثلا اگر فردی خجالتی هستیم و از ارتباط برقرار کردن با آدم‌های جدید لذت نمی‌بریم، نباید به سراغ انتخاب حرفه‌هایی مثل خبرنگاری یا روابط عمومی برویم که اصلی‌ترین ماهیت‌شان، برقراری ارتباط است.
هنگامی که شناخت نسبتا خوبی از خودمان به دست آوردیم، می‌توانیم مسیر شغلی‌ای را انتخاب کنیم که از کار کردن در آن لذت می‌بریم، از شغل‌مان رضایت داریم و شخصیت‌مان را هم رشد می‌دهیم.
در واقع، تمرکز مشاوره شغلی تنها بر شغل و حرفه نیست، بلکه از آن‌جایی که زندگی حرفه‌ای و شخصی از هم جدا نیستند، مشاوره شغلی به شما کمک می‌کند تا همگام با پیشرفت در مسیر شغلی، در مسیر زندگی‌تان نیز به رشد فردی بیشتری دست پیدا کنید.
اما جالب است بدانید که مشاوره شغلی با کارپیدا کردن یا رشد شغلی تمام نمی‌شود، بلکه در تمام مراحل زندگی، حتی بعد از بازنشستگی هم ادامه پیدا می‌کند. برای مثل ممکن است فردی بعد از بازنشستگی از محل کارش، بخواهد کسب و کار خودش را راه اندازی کند.
مشاور شغلی کیست؟
مشاور شغلی فردی است با تحصیلات روانشناسی یا مشاوره، دارای صلاحیت‌های حرفه‌ای و اخلاقی، که برای کمک به کسانی که به دنبال تصمیم‌گیری‌های مهم شغلی هستند، آموزش دیده است.
از طرف دیگر، گاهی اوقات افرادی که روانشناس نیستند اما در حرفه‌های مختلفی تجربه و تخصص دارند، می‌توانند شما را در حوزه‌ای که در آن تخصص پیدا کرده‌اند راهنمایی کنند؛ مثلا یک مدیر مالی می‌تواند به شما بگوید که برای استخدام شدن به عنوان کارمند بخش مالی، چه تحصیلات، سابقه، ویژگی‌هایی باید داشته باشید و مسیر پیش روی این شغل چگونه است. یا مدیر یک کاریابی با آگاهی که نسبت به بازار کار دارد، می‌تواند شما را به سمت رزومه فرستادن برای موقعیت‌های شغلی و شرکت‌هایی ترغیب کند که امکان پیشرفت در آن‌ها بیشتر است.
چه زمانی به مشاوره شغلی نیاز دارید؟
- اگر قرار است در دبیرستان یا کنکور انتخاب رشته کنید.
- اگر هنوز خودتان و علایق‌تان را خوب نمی‌شناسید یا نمی‌دانید چه رشته یا شغلی برایتان مناسب است.
- اگر به دنبال شغل می‌گردید و نمی‌دانید از کجا شروع کنید.
- اگر به مصاحبه‌های مختلفی می‌روید و نمی‌دانید چرا با این که رزومه خوبی دارید استخدام نمی‌شوید.
- اگر به دنبال تغییر شغل یا پیشرفت حرفه‌ای هستید.
- اگر مشکلاتی مثل افسردگی یا اضطراب، یا مسائل زندگی شخصی روی عملکرد شغلی‌تان اثر گذاشته است یا نمی‌توانید از ورود تنش‌های شغلی به زندگی شخصی‌تان جلوگیری کنید.
- اگر در شغل‌تان با مسائلی مثل رقابت‌های ناسالم، تعارض و تبعیض روبه‌رو هستید.
باورهای غلط در مورد مشاوره شغلی
با وجود این که در تاریخچه پیدایش رشته مشاوره می‌خوانیم که این رشته ابتدا با رویکردی شغلی و برای کمک به افراد برای کار پیدا کردن به وجود آمد، اما هنوز هم تصورات اشتباهی در مورد مشاوره شغلی وجود دارد؛ تصوراتی از قبیل:
- باور غلط: مشاوره شغلی به معنای ترجمه تست‌های شغلی، مثل تست هالند و یا تعیین شغل برای افراد است.
- حقیقت: با وجود این که در مشاوره شغلی از تست‌های شغلی کمک گرفته می‌شود و به افراد کمک می‌شود تا شغل مناسب‌شان را پیدا کنند، اما این تنها بخشی از فرایند مشاوره است. استفاده از تست‌ها بدون کمک یک روانشناس چندان موثر نیست و هیچ مشاوری هم قرار نیست برای مراجع خود تعیین تکلیف کند.
- باور غلط: تصمیم‌گیری‌های شغلی از بقیه تصمیم‌گیری‌های زندگی جداست.
- حقیقت: همان طور که اشاره شد، مسائل شغلی و مسائل زندگی شخصی بر هم تاثیر می‌گذارند؛ مثلا تنش‌های کاری ممکن است به زندگی خانوادگی فرد منتقل شود.
- باور غلط: مشاوره شغلی به مشکلات فردی مثل عزت نفس پایین یا اضطراب ربطی ندارد.
- حقیقت: همان طور که اشاره شد، مشاوره شغلی تمام وجود شخص را در نظر می‌گیرد و تنها به مسائل شغلی محدود نمی‌شود؛ مثلا مشاور به مراجعی که افسردگی دارد کمک می‌کند تا با به دست آوردن کار مورد علاقه‌اش، افسردگی‌اش را بهبود بخشد.
- باور غلط: مشاوره شغلی نیازی به تخصص مشاوره ندارد.
- حقیقت: مشاور شغلی یک روان شناس یا مشاور آموزش دیده و دارای صلاحیت‌های حرفه‌ای است.
- باور غلط: مشاوره شغلی به فرهنگ و ملیت افراد ربطی ندارد.
- حقیقت: هر کشوری قوانین و هنجارهای فرهنگی مخصوص به خودش را دارد که مشاور شغلی باید به خوبی از آن‌ها آگاهی داشته باشد. مثلا صدا کردن همکاران به اسم کوچک که در فرهنگ سازمانی یک شرکت آمریکایی کاملا عادی است، در فرهنگ سازمانی یک اداره دولتی ایرانی اصلا قابل قبول نیست.
می‌توانیم با اطمینان بگوییم که تقریبا هیچ کس از مشاوره شغلی بی نیاز نیست. اهمیت این موضوع زمانی روشن می‌شود که در زمان‌های حساسی مثل انتخاب رشته یا شغل قرار گرفته باشید یا با مسائل شغلی جدی روبه‌رو شده باشید. یک مشاور شغلی حرفه‌ای به شما کمک می‌کند تا ضمن به دست آوردن شناخت بیشتر نسبت به خودتان، گزینه‌های پیش‌رویتان را با آگاهی و شفافیت بیشتری بررسی، و سپس تصمیم‌گیری کنید.