آشنایی با بخش های مختلف حقوق و دستمزد و مزایای قانون کار

هر آنچه که باید راجع به حقوق و دستمزد و مزایای خود بدانیم

همواره اطلاع از نحوه محاسبه حقوق و دستمزد از چالش‌های حقوق ‌بگیران بوده و اینکه شاغلین بدانند چه مقدار حقوق می‌گیرند و یا از چه مزایایی بهره‌مند می‌شوند بسیار حائز اهمیت است. دانستن اینکه حقوق و مزایا از چه بخشهایی تشکیل می‌شود و سهم هر شخص شاغل از این مزایا چقدر خواهد بود، سبب ایجاد تعامل مناسب بین پرسنل و کارفرما می‌گردد. به همین دلیل در اینجا بخش های حقوق و مزایا را بررسی می‌کنیم.

1- حقوق پایه

هر ساله شورای عالی کار با توجه به تورم موجود، مبلغی را به عنوان حقوق پایه سال اعلام می‌کند. این مبلغ اعلام شده می‌تواند با توجه به قرارداد منعقد شده به صورت ساعتی یا روزانه محاسبه گردد. بدیهی ست، بر اساس توافق بین متقاضی کار و کارفرما و بر اساس سابقه کار ، تجربه و تخصص نیروی کار این مبلغ می‌تواند با عدد بیشتری در قرارداد لحاظ گردد.

2- حق مسکن و بن کارگری

برای پرسنل و کارگران شاغل ماهیانه مزایای رفاهی درنظر گرفته می‌شود. حق مسکن و بن کارگری جهت کمک هزینه خرید کالاهای اساسی و ارزاق به عنوان مزایای انگیزشی در هر سال تعیین و تصویب می شوند و مبلغ آن به حقوق پایه اضافه می‌گردد.

3- پایه سنوات

 شاغلینی که بیش از یک سال در شرکت فعلی خود سابقه کار داشته باشند، مبلغی به صورت ماهانه یا سالانه تحت عنوان پایه سنوات به حقوقشان اضافه می‌گردد. این مبلغ از طرف شورای عالی کار به دلیل جبرانی بر کمبود حقوق مشخص و اعلام می‌گردد.

4- حق اولاد

حق اولاد هم یکی از مزایای جانبی حقوق پرسنل است که به حقوق پایه اضافه می گردد. حق اولاد هر فرزند معادل سه برابر حداقل دستمزد روزانه در همان سال محاسبه و پرداخت می شود.

حق اولاد یک فرزند برابر سه روز حقوق پایه وزارت کار محاسبه می‌شود.

5- اضافه کار

شخصی که بیش از ساعت کار تعیین شده به انجام کار بپردازد، مبلغی معادل 40% بیشتر از مزد ساعتی عادی به عنوان اضافه کار به وی تعلق میگیرد. ساعات کار عادی 44 ساعت در هفته می‌باشد که مازاد آن اضافه کاری فرد شاغل محسوب میگردد.

فرمول محاسبه اضافه کار:

حقوق ساعتی عادی + ( حقوق ساعتی عادی× 40%) = مبلغ اضافه کار هر ساعت

 6- حق شیفت و نوبت کاری

بر اساس قانون ۴ شیفت کاری وجود دارد:

شیفت‌های صبح و عصر

شیفت های صبح و شب

شیفت های عصر و شب

شیفت های صبح، عصر و شب

مدت زمان هر شیفت کاری ۸ ساعت می‌باشد و بر اساس ۲۴ ساعت شبانه روز به سه قسمت تقسیم می‌شود:

از ۶ صبح تا ۱۴ بعد از ظهر، شیفت صبح

از ۱۴ بعد از ظهر تا ۲۲ شب، شیفت عصر

از ۲۲ شب تا ۶ صبح، شیفت شب

درصد اضافه شده به پایه حقوق بر‌حسب شیفتهای مختلف به شرح زیر است:

حق شیفت برای یک ماه کار در شیفت های صبح و عصر: 10%

حق شیفت برای یک ماه کار در شیفت های صبح و عصر و شب: 15%

حق شیفت برای یک ماه کار در شیفت های صبح و شب یا عصر و شب: 5/22%

حق شیفت برای یک ماه کار در شیفت شب به صورت ثابت: 35%

7- حق ماموریت

در صورتی که شاغل از محل شرکت خود بیش از ۵۰ کیلومتر دور شود، در ازای هر ساعت کار در محل ماموریت، معادل یک ساعت حقوق و مزایای عادی به حقوق او اضافه می‌شود و در صورتی که شب را هم در محل مأموریت به سر برد معادل یک روز حقوق و مزایای ثابت عادی به عنوان حق ماموریت به وی پرداخت می‌گردد.

8- مرخصی استحقاقی

 مرخصی استحقاقی به روزهایی می گویند که شاغل با هماهنگی کارفرما در محل کار خود حضور ندارد، ولی حقوقش کامل پرداخت می‌گردد. میزان این مرخصی یک ماه در سال است که با کسر کردن ۴ جمعه از آن، فرد شاغل می‌تواند ۲۶ روز در سال با هماهنگی کارفرما از مرخصی استحقاقی خود استفاده کند. همچنین فرد شاغل می‌تواند ۹ روز از این ۲۶ روز را ذخیره کند و برای سال بعد از آن استفاده نماید.

9- مرخصی استعلاجی

زمانی که فرد شاغل بیمار شود می‌تواند با تایید پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی و ارائه مدارک بیماری خود از مرخصی استعلاجی استفاده نماید. در این مرخصی سازمان تامین اجتماعی معادل 75% حقوق روزانه شاغل را پرداخت می‌نماید، اما در صورتی که مرخصی استعلاجی بر اثر حادثه در حین کار باشد، تامین اجتماعی 100% حقوق را پرداخت می‌نماید. البته لازم به ذکر است در صورت وقوع حادثه در حین کار فرم حادثه ناشی از کار و مدارک پزشکی آن، تنها سه روز بعد از حادثه مهلت ارائه به سازمان تامین اجتماعی را خواهد داشت.

10- مرخصی زایمان

مرخصی زایمان مربوط به ایام بارداری و شیردهی مادر بوده که حداکثر مدت آن ۶ ماه می باشد. خانم ها می توانند مدتی قبل از زایمان و چند ماه بعد از زایمان از آن استفاده نمایند و حقوق و مزایای خود را از سازمان تامین اجتماعی دریافت نمایند. از طرفی کارفرما نیز اجازه اخراج فرد شاغل را نخواهد داشت و موظف است بعد از دوران مرخصی زایمان، فرد را به کار و شغل خود بازگرداند مگر اینکه خود شخص تمایلی به ادامه کار نداشته باشد.

11- مرخصی ازدواج و فوت

 قانون برای افرادی که ازدواج می‌کنند و یا اشخاصی که از بستگان درجه یک آنها فوت می‌کنند، سه روز مرخصی در نظر گرفته است که پرداخت کامل حقوق و مزایای این سه روز به عهده کارفرما می باشد.

12- میزان ساعات کار عادی

طبق قانون کار ساعات کار موظفی شاغلین برابر ۴۴ ساعت در هفته و یا ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه در روز مشخص شده است.

با توجه به اینکه در قانون کار به صورت شفاف به ساعات کار عادی در هفته اشاره شده کارفرمایان به‌طور معمول برای محاسبه ساعات کار عادی ماهانه از دو روش زیر استفاده می‌کنند.

روش اول:

با توجه به ۴۴ ساعت کار عادی از شنبه تا پنج شنبه و پرداخت دستمزد روز جمعه این محاسبه به صورت زیر انجام می شود.

44 ساعت کار هفتگی ÷ 6 روز کاری = 7.33 معادل 7 ساعت و 20 دقیقه   

7.33 ساعت کار روزانه × 30 روز = 220 ساعات کار ماهانه                         

روش دوم:

برخی شرکتها نیز ساعات کاری ماهانه را در 4 هفته و دو روز کاری (هر روز 8 ساعت) محاسبه میکنند.

44 ساعت کاری درهفته × 4 هفته = 176 ساعات کاری در 4 هفته

176 + (2 روز کاری × 8 ساعت) = 192 ساعات کار ماهانه

13- میزان و محاسبه عیدی و پاداش سالیانه

بر اساس قانون، کارفرمایانی که نیروی کار تمام وقت دارند موظف‌اند نسبت به یک سال کارکرد آنها معادل دو ماه حقوق پایه فرد را به عنوان عیدی و پاداش محاسبه و پرداخت نمایند. این پرداخت حداقل و حداکثر مشخصی دارد به طوری که حداقل آن دو برابر حقوق پایه وزارت کار همان سال است و حداکثر عیدی و پاداش برای اشخاصی که حقوق بالایی دارند معادل سه برابر حقوق پایه وزارت کار همان سال محاسبه می شود.

مبلغ عیدی و پاداش بر اساس ۳۶۵ روز کاری محاسبه می گردد و به همین جهت افرادی که سابقه کار کمتر از یکسال دارند به میزان مدت زمان کارکردشان محاسبه و پرداخت می‌گردد.

مبلغ عیدی = 2 برابر حقوق پایه به شرطی که از 3 برابر حقوق پایه وزارت کار بیشتر نشود.

14- میزان و محاسبه سنوات سالیانه

در زمان پایان یافتن قرارداد، کارفرما باید سنوات پایان کار فرد شاغل را بپردازد. این مبلغ معادل یک ماه پایه حقوق در ازای هر یک سال کاری می‌باشد که این مبلغ به افرادی که دارای سابقه کار کمتر از یک سال هستند به نسبت مدت زمان کارکردشان محاسبه و پرداخت می‌شود.

15- حق بیمه تامین اجتماعی 

کارفرما موظف است هر ماه معادله 30% مبلغ حقوق فرد شاغل را به سازمان تامین اجتماعی بپردازد که این مبلغ از بخش‌های مختلفی تشکیل و پرداخت می‌شود.

7% بیمه‌ی سهم کارگر، که از حقوق کارگر کسر می‌شود.

20% بیمه‌ی سهم کارفرما، که شخص کارفرما آن را می پردازد.

3% سهم بیمه‌ی بیکاری کارگر، که شخص کارفرما آن را می پردازد.

7% بیمه سهم کارگر + 23% بیمه سهم کارفرما = 30%

16- مالیات حقوق

بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، هر شخصی که حقوق دریافت می‌کند و درآمد دارد لازم است بخشی از درآمد خود را به عنوان مالیات پرداخت کند که در سازمان‌ها، کسر مالیات حقوق و پرداخت آن به وزارت دارایی برعهده کارفرما می‌باشد.

هر ساله وزارت دارایی مبلغی را به عنوان معافیت مالیاتی اعلام می‌کند. به این معنی که شخصی که درآمدش کمتر از این مبلغ باشد معاف از پرداخت مالیات است و نیاز نیست مبلغی را به اداره دارایی پرداخن کند و افرادی که بالاتر از این مبلغ را دریافت می کنند با توجه به جدول مالیات حقوق به صورت پلکانی ۱۰ تا ۳۵ درصد حقوق مازاد خود از مبلغ معافیت را باید به عنوان مالیات به وزارت دارایی پرداخت نمایند.